Στα Χέρια της Αλήθειας

14 Ιουλίου 1789, η επέτειος τής άλωσης τής Βαστίλης

Η 14^η Ιουλίου είναι η εθνική επέτειος της Γαλλίας. Σηματοδοτεί μια σημαντική στιγμή της Γαλλικής επανάστασης, την πτώση του κολαστηρίου της Βαστίλης στο κέντρο του Παρισιού και δικαίως θεωρείται μια από τις σημαντικότερες επετείους παγκοσμίως.Η γαλλική επανάσταση που διήρκησε από τις 5 Μαΐου του 1789 μέχρι και την 9^η Νοεμβρίου του 1799 έμελλε να φέρει την αρχή του τέλους εποχής για τη κραταιά φεουδαρχική δομή διακυβέρνησης και το θεσμό της απόλυτης μοναρχίας (με κάποια εχμ… μικρά διαλείμματα) για την ισχυρότερη χώρα της Ευρώπης της εποχής με μια από τις πλέον σημαίνουσες μοναρχικές παραδόσεις και μακροβιότερες δυναστείες.

Η Γαλλία εκείνη την εποχή έβραζε από την εσωτερική αναταραχή και βρισκόταν στο χείλος της πλήρους αποσταθεροποίησης. Η ανάμιξη στον Αμερικανικό Πόλεμο της ανεξαρτησίας (1775-1783) αν και είχε αίσιο τέλος για τα συμφέροντα της Γαλλίας, έφερε τη χώρα στα όρια της χρεοκοπίας, με το πληθωρισμό να αγγίζει το 60% σε βασικά προϊόντα, γονατίζοντας κυριολεκτικά το πληθυσμό, ο οποίος αδυνατούσε να καλύψει βασικές βοιωτικές ανάγκες. Σαν να μην έφτανε αυτό, ο χειμώνας του 1788-1789 ήταν από τους χειρότερους του αιώνα επιδεινώνοντας ακόμη περισσότερο τη κατάσταση. Ωραία αφού καλύψαμε τις φανερές αφορμές ας πάμε τώρα και στα πραγματικά αίτια, που μόνο οικονομικά δεν είναι.    (ή τελικά ίσως και να είναι)

Στη Γαλλία καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας της χώρας, η κοινωνία χωρίζονταν σε 3 τάξεις. Η πρώτη τάξη ήταν ο Κλήρος, ο οποίος δεν ξεπερνούσε το 0.5% του πληθυσμού. Γαλλία + 18ος αιώνας + κληρικός = ευγενής Ο κλήρος ήταν απαλλαγμένος από τη φορολογία και ουσιαστικότατα απολάμβανε προνόμια χωρίς να προσφέρει απολύτως τίποτα. (Deja vu εεε?) Η δεύτερη τάξη ήταν οι ευγενείς οι οποίοι χωρίζονταν σε δυο μεγάλα παρακλάδια, τους ευγενείς του Σπαθιού (noblesse d'épée) οι οποίοι ήταν επιφορτισμένοι με το καθήκον του πολέμου, και οι ευγενείς των Ρομπών (noblesse de robe) οι οποίοι αναλάμβαναν διοικητικά πόστα στην επικράτεια του βασιλείου. Οι ευγενείς λοιπόν, εκτός από τα ισχυρά προνόμια που τους παρείχε μια κοινωνία όπου ο ευγενής εθεωρείτο δημιούργημα ενός ανώτερου θεού, ήταν και αυτοί απαλλαγμένοι από τη φορολογία! 

Και φτάνουμε λοιπόν αγκομαχώντας και στην τρίτη τάξη η οποία και αποτελούσε το 98% του πληθυσμού της Γαλλίας του 18^ου αιώνα. Η ταπεινοί αγρότες, χωρικοί, και εργάτες, χωρισμένοι σε δυο μεγάλες κατηγορίες, τους αστικούς και τους υπαίθριους. Η τάξη αυτή ήταν υποχρεωμένη ουσιαστικά να «ταΐζει» τις υπόλοιπες, να πληρώνει δυσβάσταχτους φόρους και ότι περίσσευε, αν περίσσευε για την ιδιά τη διαβίωση τους. Με απλά λόγια, κλήρος: αυτοί που τρώνε και προσεύχονται, ευγενείς: αυτοί που τρώνε και πολεμούν και όλοι οι υπόλοιποι φουκαράδες, αυτοί που ταΐζουν και υπομένουν.

Η Γαλλία ήταν μια χώρα που θεμελιώθηκε με βασικές κοινωνικές ανισότητες και το χειρότερο είναι ότι καθ’ όλη τη διάρκεια του πολιτεύματος της μοναρχίας, τίποτα δε φάνταζε ικανό να σπάσει το απόστημα αυτό, έχοντας ως αποτέλεσμα τη κλιμάκωση της κοινωνικής αναταραχής στα τέλη του 18^ου αιώνα με τη βοήθεια των ιδεών του Διαφωτισμού, οι οποίες είναι κάθετα αντίθετες με το θεσμό της μοναρχίας. Η παροιμιώδης αναποτελεσματικότητα του Λουδοβίκου ΧVI (16^ος ) σαν ηγέτη και οι υποχωρήσεις του σε οποιαδήποτε πίεση και δυσκολία καθώς και ο εξωφρενικός τρόπος ζωής της Βασιλικής οικογένειας και των υπόλοιπων ευγενών σε χαλεπούς καιρούς, σε συνδυασμό με την οικονομική κατάρρευση του κράτους και την απόλυση του υπουργού οικονομικών και ένθερμου υποστηρικτή των δικαιωμάτων της Τρίτης τάξης, Ζακ Νεκερ (Jacques Necker) την 11^η Ιουλίου 1789 οδήγησε στα γεγονότα της άλωσης της Βαστίλης 3 ημέρες αργότερα από τους εξαγριωμένους κατοίκους των Παρισιων. Στις 4 Αυγούστου 1789 ύστερα από μια θυελλώδη Συνέλευση των εξουσιών  η φεουδαρχία καταργήθηκε και η Γαλλία κέρδισε μια μεγάλη μάχη ενάντια στο σκοταδισμό.

Η χώρα ξυπνούσε μουδιασμένη και κατάκοπη από τον αγώνα για τη δημοκρατία και ανέτοιμη να διαχειριστεί τη νέα πολιτική τάξη πραγμάτων, βυθίστηκε σε ένα νέο κύκλο αιματοχυσίας, τη Τρομοκρατία του Ροβεσπιέρου (Reign of Terror) η οποία θα αναλυθεί σε μελλοντικό άρθρο. Η σκιά της Βαστίλης απλώνονταν σκοτάδι ζοφερό πάνω από τα κεφάλια των κατοίκων της Γαλλίας για τουλάχιστον 400 χρόνια, ένα σύμβολο αποτρόπαιο και φρικτό που αντανακλούσε την σιδερένια γροθιά του απολυταρχισμού και της αυθαιρεσίας. Χτισμένο σαν αμυντικό έργο κατά τη διάρκεια του Εκατονταετούς πολέμου(1337-1453), το φρούριο της Βαστίλης χρησιμοποιήθηκε αργότερα σαν φυλακή ατόμων επικίνδυνων για τη κρατική και τη θρησκευτική εξουσία του εκάστοτε καθεστώτος από τον Καρδινάλιο Ρισελιέ. Οι πλέον, πολίτες της Γαλλίας είχαν να αντιμετωπίσουν τους τρόμους και το χάος της λαϊκής εξουσίας και της πολιτικής καιροσκόπων σαν το Ροβεσπιέρο και τους όμοιους του. Σαν τις διακυμάνσεις που κάνει μέχρι να καταλαγιάσει και να ισορροπήσει ένας όγκος νερού όταν ελευθερωθεί από το φράγμα που το συγκρατεί, έτσι και ο λαός της Γαλλίας, σπάζοντας πλέον τα δεσμά χρειαζόταν χρόνο για να μπορέσει να ισορροπήσει, χρόνος που ποτέ δεν παραχωρήθηκε αλλά όμως κερδήθηκε στις μετέπειτα σελίδες της Ευρωπαϊκής ιστορίας από έναν άσημο κορσικανό λοχαγό που θα άγγιζε το μύθο και θα στεφόταν αυτοκράτορας λίγα χρόνια αργότερα.

Γεώργιος Α. Ράπτης, Ιστορικός