Ο Σοσιαληστής Οικονομολόγος

Κυπριακή ΑΟΖ – Το «οικονομικό» Κυπριακό

Ξέρω ότι ο όρος ΑΟΖ κυκλοφορεί πολύ τελευταία, επίσης ξέρω ότι σχεδόν κανείς δε ξέρει τι ακριβώς σημαίνει το αρκτικόλεξο. Για να ξεκαθαρίζουμε κάποια πράγματα, ΑΟΖ σημαίνει «Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη» και Θαλάσσια ΑΟΖ είναι ουσιαστικά το τμήμα των ακτών και της θάλασσας πέρα από αυτές, στο οποίο μια χώρα έχει αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης των πόρων που υπάρχουν σε αυτό, από αλιεία μέχρι εξόρυξη ορυκτών.

Για τον ορισμό της Θαλάσσιας ΑΟΖ υπάρχουν διάφοροι διεθνείς κανονισμοί. Βέβαια όταν μια χώρα είναι μόνη της σε έναν θαλάσσιο χώρο (π.χ. Αυστραλία) έχει την ευχέρια να επεκτείνει λίγο την ΑΟΖ της χωρίς να προκαλέσει κάποια αντίδραση. Τα πράγματα βέβαια είναι πολύ πιο δύσκολα σε «στενές» θαλάσσιες περιοχές και ακόμα πιο δύσκολα όταν οι αποστάσεις ανάμεσα σε ακτές διαφορετικών χωρών είναι τόσο μικρές που αποκλείουν τον εύκολο συμβιβασμό ανάμεσα στους γείτονες. Σε μια τέτοια περίπτωση ο ορισμός της Θαλάσσιας ΑΟΖ επαφίεται στην συμφωνία ανάμεσα στα κράτη αυτά, επίσημα και με την επικύρωση του ΟΗΕ, ο οποίος έχει προτείνει διεθνή σύμβαση για το θέμα αυτό (της οποίας, ωστόσο, η υπογραφή δεν είναι υποχρεωτική για όλα τα μέλη του).

 

Η Κύπρος προχώρησε το 2003 στην οριοθέτηση της ΑΟΖ της με την Αίγυπτο, το 2007 με τον Λίβανο και το 2010 με το Ισραήλ (που είναι και η μεγάλη της επιτυχία). Παρατηρήστε ότι με την Ελλάδα προσπάθησε να έρθει σε συμφωνία το 2003 αλλά η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε «για να μην προκαλέσουμε την Τουρκία». Βέβαια η Τουρκία έτσι και αλλιώς αντέδρασε.... αλλά γιατί;

Μια αρχική έρευνα έχει δείξει ότι ανάμεσα στην ΑΟΖ της Κύπρου και του Ισραήλ (στο τμήμα Αφροδίτη 12 της φωτογραφίας) υπάρχουν κοιτάσματα υδρογοναθράκων. Για τους μη ξεσκολισμένους στην ωρολογία, υπάρχει πετρέλαιο ή κάποιο άλλου είδος ενεργειακό κοίτασμα. Δικαιώματα σε αυτό το κοίτασμα σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο έχουν οι χώρες εκείνες, στων οποίων την ΑΟΖ έγινε η ανακάλυψη. Δηλαδή στην περίπτωσή μας η Κύπρος και το Ισραήλ.

Η Τουρκία απειλεί ότι σε περίπτωση γεωτρήσεων στην περιοχή θα προχωρήσει σε ναυτικές ενέργειες. Γιατί; Αφενός γιατί η οικονομική και γεωπολιτική ισχύ που θα έδινε στην Κύπρο η γεώτρηση πετρελαίου θα μείωνε την αντίστοιχη της Τουρκίας (για να μην αναφέρουμε την σταθερή πλέον συμμαχία με το Ισραήλ, το οποίο θα είχε οικονομικά συμφέροντα πλέον και όχι απλά την απέχθεια του Ισραηλινού προς ένα ισλαμιστικό καθεστώς). Αφετέρου γιατί η Τουρκία διεκδικεί ένα μέρος των εσόδων και του κοιτάσματος για λογαριασμό του ψευδοκράτους, δηλαδή για λογαριασμό της.

Παρά τις απειλές της Τουρκίας, η Κυπριακή ΑΟΖ φαίνεται ασφαλής για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι η ύπαρξη κοινών συμφερόντων με ένα ισχυρό, στρατιωτικά και πολιτικά, Ισραήλ. Ο δεύτερος επειδή η εταιρεία που έχει αναλάβει τις τελικές έρευνες και τις τελικές γεωτρήσεις είναι η αμερικανική Noble, η οποία προφανώς θα έχει αμερικανική στήριξη σε περίπτωση Τουρκικών προκλήσεων. Κατά συνέπεια, οι πιθανότητες της Τουρκίας να πετύχει σε αυτόν τον οικονομικό πόλεμο είναι αρκετά περιορισμένες αν όχι ανύπαρκτες.

Τέλος, σε περίπτωση που τελικά αρχίσουν οι γεωτρήσεις, η γενικά σταθερή Κυπριακή Οικονομία θα γνωρίσει μια σημαντική ανάπτυξη. Αυτό γιατί σε γενικές γραμμές η Κύπρος είναι, όπως η Ελλάδα, χώρα με διογκωμένο τριτογενή τομέα, δηλαδή «παράγει» κυρίως υπηρεσίες. Η ύπαρξη αυτής της γεώτρησης και τα έσοδα που θα προκύψουν, τόσο για το κράτος, όσο και για τους πολίτες, είναι πολύ πιθανό να βοηθήσουν στην ανάπτυξη νέων παραγωγικών κλάδων στην Κύπρο, η οποία μπορεί να μεταβεί από το «επικίνδυνο» οικονομικό μοντέλο της παροχής υπηρεσιών (τον βαθμό επικινδυνότητας τον είδαμε και Ελλαδίτες και Κύπριοι με την κρίση. Η Κύπρος είχε την δυνατότητα με το κούρεμα των καταθέσεων να ξεφύγει από αυτήν, εμείς ακόμα παλεύουμε), σε ένα μοντέλο παραγωγικής και ίσως εξαγωγικής οικονομίας. Και φυσικά θα απαλλαχθεί από τον περιορισμό που οι τιμές του πετρελαίου φέρνουν στην ανάπτυξη.

Οι θαλάσσιες ΑΟΖ είναι η αρχή της εκμετάλλευσης του πλούτου των ωκεανών και το παράδειγμα της Κυπριακής ΑΟΖ είναι πολύ καλό case study τόσο οικονομικό, όσο και πολιτικό. 

Μάμαλης Νάσος, Οικονομολόγος