Ο Σοσιαληστής Οικονομολόγος

Φοροδούναι ...και αν λάβειν...γράψε μας

Το αν πληρώνω, δεν πληρώνω, τί πληρώνω, γιατί να πληρώνω και γενικά πολλές ερωτήσεις με αυτό το δυσάρεστο, ας είμαστε ειλικρινείς, ρήμα, κυκλοφορεί γενικά σε μια κοινωνία που έχει μεγαλώσει με την φοροδιαφυγή.

Πριν φτάσουμε στο επικό, για όσους είναι τις ηλικίας μου, «Αγαπάς την Ελλάδα; Απόδειξη!» ας κάνουμε μια σύντομη αναδρομή. Τι είναι φόρος;

Φόρος είναι ένα ποσοστό του ετήσιου εισοδήματος ενός ατόμου, το οποίο είναι υποχρεωμένο να δώσει στην χώρα που τον φιλοξενεί και στην οποία κέρδισε αυτό το εισόδημα.

Εντάξει δεν είναι ο μόνος, δεν είναι καν πλήρης ορισμός, αλλά δε πιστεύω να με διαβάσει ο κ. Βαρουφάκης για να θέλει έναν περισσότερο περιεκτικό. Η έννοια του φόρου υπάρχει από την αρχαιότητα και πρακτικά την συναντάμε με διάφορες μορφές από την στιγμή ύπαρξης της οργανωμένης ανθρώπινης κοινωνίας.

Γιατί όμως οι αρχαίοι πλήρωναν φόρους και, ακόμα πιο βασικό, σε ποιον τους πλήρωναν; Οι χωρικοί στην αρχαιότητα, κατά κύριο λόγο, πλήρωναν φόρους είτε στον Βασιλιά, ή στο κράτος με όποια μορφή είχε, είτε στον τοπικό τους Ναό. Τι κέρδιζαν από αυτό; Ότι σε γενικές γραμμές είχαν την προστασία του εκάστοτε εισπράκτορα (αν κινδύνευαν από εξωτερικούς εχθρούς πλήρωναν Βασιλιά, αν είχαν εσωτερικούς πλήρωναν τον.... όπως τον λέγανε τέλος πάντων). Βέβαια πολλές φορές η προστασία αφορούσε τους στρατιώτες του ίδιου του εισπράκτορα, αλλά τέλος πάντων.

Αν προχωρήσουμε στην ιστορία, θα δούμε ότι τελικά οι φόροι πληρώνονται για να μπορεί η εκάστοτε εξουσία (ας πούμε κράτος ακόμα κι αν κάπου δεν ισχύει ακριβώς) να διατηρεί την υπάρχουσα κατάσταση, αυτό που λατινιστί λέμε Status Quo. Το σκεπτικό αυτού που πληρώνει τους φόρους είναι ότι για να κερδίσει το εισόδημα από το οποίο θα πληρώνει τον φόρο, πρέπει να υπάρχει μια σταθερότητα (ασφάλεια και οργάνωση), οπότε πληρώνει μέρος του εισοδήματός του για να την διασφαλίσει.

Αλλά τα χρόνια αυτά περάσανε και οι οικονομολόγοι εδώ και αιώνες πλέον έχουν γράψει πολλά για την ανταποδοτική φορολογία και το πως αυτή θα πρέπει να γίνεται. Δυστυχώς δεν μπορώ σε ελάχιστες σελίδες να εντάξω βιβλιογραφία ετών, αλλά θα προσπαθήσουμε να ακολουθήσουμε τις βασικές έννοιες.

Η ανταποδοτική φορολόγηση είναι μια απλή συναλλαγή όπου η κοινωνία δίνει στο κράτος Χ ποσό, αλλά το κράτος το χρησιμοποιεί για να αποδώσει στην κοινωνία «Χ+ότι μπορεί».

Για να είναι ο φόρος ανταποδοτικός, πρέπει το κράτος να προσφέρει στην κοινωνία περισσότερα από ότι αφαιρεί το ποσό που μαζεύεται από τους φόρους που εισπράττει. Τι; Δεν είναι μετρήσιμο.... ναι το ξέρουμε...

Τι πρέπει να παρέχει ένα Κράτος για να είναι ανταποδοτική η φορολογία του; Σίγουρα τα αγαθά που θεωρούνται Δημόσια (αγαθά που δεν μπορεί ή δεν είναι ασφαλές να παρέχει κάποιος ιδιώτης, π.χ. Εθνική Άμυνα) πρέπει να τα παρέχει το κράτος.

Πρέπει, όμως το κράτος να παρέχει και άλλα αγαθά, πέραν από τα Δημόσια; Εδώ πέφτει όλη η συζήτηση. Οικονομολόγοι επηρεασμένοι από τον Μαρξ και τον Ένγκελς λένε ότι το κράτος πρέπει να συγκεντρώνει και να παρέχει ΟΛΑ τα αγαθά. Άλλοι, περισσότερο μετριοπαθείς, περιορίζονται στα αγαθά που αυτοί (λίγο αυθαίρετα) θεωρούν σημαντικά για την διασφάλιση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Άλλοι, αυτοί που κρατούν τον καθαρό καπιταλισμό ψηλά, θεωρούν ότι το κράτος πρέπει να παρέχει ΜΟΝΟ τα δημόσια αγαθά και τίποτα άλλο και να αφήσει τις αγορές να ρυθμίσουν τα υπόλοιπα.

Αν, όμως, η φορολογία τελικά δεν είναι ανταποδοτική, έχουμε το δικαίωμα να μην πληρώνουμε φόρους; Δεν μιλάω για το νομικό, αλλά το ηθικό δικαίωμα... αν υπάρχει ηθική στα οικονομικά. Αυτό είναι συζήτηση για άλλη μέρα. 

Μάμαλης Νάσος, Οικονομολόγος