Ο Σοσιαληστής Οικονομολόγος

Ανάπτυξη και στατιστική
 

Τι είναι η οικονομική ανάπτυξη; Σε υπεραπλουστευμένους όρους, η χώρα μετράει πόσα χρήματα κέρδισε η οικονομία της για ένα συγκεκριμένο τρίμηνο και το συγκρίνει με το αντίστοιχο του περσινού έτους. Αν είναι περισσότερα έχουμε ανάπτυξη, αν είναι λιγότερα έχουμε ύφεση.

Για να πάμε σε λίγο περισσότερη λεπτομέρεια, συγκρίνουμε το ΑΕΠ του κάθε τριμήνου. ΑΕΠ σημαίνει Ακαθάριστο Εθνικό Προίόν και είναι η τελική αξία όλων των προϊόντων και υπηρεσιών που έχουν παραχθεί στην Ελλάδα.

Θα αναρωτηθείτε, που κολλάει σε αυτό, μια πράξη καθαρά λογιστική, η στατιστική που ανέφερα στον τίτλο; Καταρχήν να πούμε ότι το ΑΕΠ και φυσικά την ανάπτυξη ή ύφεση την ανακοινώνει η ΕΛΣΤΑΤ. Και ο λόγος για αυτό είναι απλός. Δεν μπορείς ποτέ να υπολογίσεις ακριβώς την αξία όλων των προϊόντων και όλων των υπηρεσιών, οπότε αναγκαστικά κάνεις εκτιμήσεις. Εκτιμήσεις που γίνονται με βάση τις στατιστικές και την στατιστική σαν επιστήμη.

Η ΕΛΣΤΑΤ πριν περίπου ένα μήνα, είχε ανακοινώσει ύφεση της τάξης του 0,5% στην οικονομία για το Α’ Τρίμηνο του 2017, το οποίο σημαίνει ότι σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο (Α’) του 2016, η οικονομία μας έχει παράγει περίπου 0,5% λιγότερα προϊόντα και υπηρεσίες.

Πριν λίγες μέρες η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε ότι τελικά το Α’ Τρίμηνο του 2017 έχει ανάπτυξη της τάξης του 0,4%. Και μάλιστα αυτό έγινε για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι ήρθαν νέα στοιχεία, τα οποία ανεβάσανε το ΑΕΠ του Α’ Τριμήνου 2017, ενώ έγινε και διόρθωση που μείωσε το ΑΕΠ του Α’ Τριμήνου 2016.

Τώρα πολλοί είπαν ή σκέφτηκαν ότι αυτές οι κινήσεις είναι εκ του πονηρού και έγιναν με συγκεκριμένες σκοπιμότητες. Εγώ εδώ θέλω να εξηγήσω αν αυτά τα πράγματα γίνονται ή έχουμε άλλη μια παγκόσμια πρωτιά.

Αρχικά να πούμε για την αύξηση του 2017 που είναι και η πιο εύκολη να εξηγηθεί. Η δικαιολογία της ΕΛΣΤΑΤ ότι της παραδόθηκαν στοιχεία που δεν είχε πριν 40 μέρες, είναι πέρα για πέρα αληθοφανής. Όπως ανέφερα παραπάνω, μιλάμε για εκτίμηση του ΑΕΠ για το Α’ Τρίμηνο του 2017, κατά συνέπεια είναι λογικό κάποια πράγματα να αλλάξουν, ειδικά όταν μιλάμε για οικονομικές εκτιμήσεις, οι οποίες τείνουν να γίνονται περισσότερο δυναμικά και όχι στατικά (όπως π.χ. εκτιμήσεις για δείκτες υγείας, οι οποίες προφανώς και υπόκεινται σε λάθη, αλλά μικρότερης κλίμακας). Το αποδεκτό στατιστικό σφάλμα στα οικονομικά δεν είναι πάντα σταθερό (κυμαίνεται από 0,5% έως και 5%), είναι όμως γενικά αποδεκτό ότι μια στατιστική πρέπει να έχει ένα μέγιστο στατιστικό σφάλμα της τάξεως του περίπου 1%. Κατά συνέπεια το σφάλμα της ΕΛΣΤΑΤ είναι εντός στατιστικών ορίων, ενώ είναι και πλήρως δικαιολογημένο αφού η έλλειψη στοιχείων σε τέτοιες προβλέψεις είναι γενικό πρόβλημα.

Ας δούμε όμως τώρα το θέμα της μείωσης του ΑΕΠ για το Α’ Τρίμηνο του 2016. Εντάξει, όταν μιλάμε για πρόβλεψη με πρόσφατα στοιχεία, είναι λογικό να υπάρχουν σφάλματα, αλλά τώρα μιλάμε για στοιχεία έτους και κάτι παραπάνω. Είμαστε οι μόνοι που κάνουμε τέτοια πράγματα; Η αλήθεια είναι πως όχι. Όλες οι στατιστικές υπηρεσίες (ή αντίστοιχες αρχές) άλλων χωρών που ασχολούνται με την ανάπτυξη ή την ύφεση, έχουν κατά καιρούς κάνει παρόμοιες διορθώσεις για ένα, μερικές φορές και περισσότερο, χρόνο πριν. Η συγκεκριμένη διόρθωση είναι της τάξης των 66 εκ €, ποσό σημαντικό μεν, αλλά στατιστικά η διόρθωση είναι αρκετά μικρή (αν έχω υπολογίσει σωστά περίπου 0,1%).

Το τελικό ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι αν τελικά έχουμε ανάπτυξη πραγματικά, ή στα χαρτιά. Δυστυχώς η απάντηση εδώ πέφτει σε μια γκρίζα ζώνη, την γκρίζα ζώνη του στατιστικού λάθους. Τι εννοώ:

Με 1% αποδεκτό στατιστικό σφάλμα, η ανάπτυξη 0,4% θα μπορούσε κάλλιστα να είναι και ύφεση 0,4%. Τα στοιχεία (ή καλύτερα οι προβλέψεις) δείχνουν ότι το ΑΕΠ αυξήθηκε σε σχέση με την περσινή χρονιά, αλλά δεν μπορεί να το πει κανείς με βεβαιότητα. Οι μεταβολές που έγιναν από την ΕΛΣΤΑΤ είναι στατιστικά λογικές (μπορεί να βολεύουν, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι έγιναν αυτόματα εκ του πονηρού), ωστόσο αύριο, που λέει ο λόγος, μια νέα αλλαγή μπορεί να μας ξαναφέρει σε υφεσιακές προβλέψεις.

Ο μόνος τρόπος να δούμε αν αυτό που προβλέπει η ΕΛΣΤΑΤ είναι όντως ανάπτυξη, είναι να περιμένουμε να δούμε αυτό που στην στατιστική λέμε τάση. Αν οι επόμενες προβλέψεις συνεχίσουν να είναι, έστω και οριακά, θετικές, τότε μπορούμε να πούμε ότι τουλάχιστον η κρίση τελείωσε και έχουμε αρχίσει να σταθεροποιούμαστε σαν οικονομία (για ανάπτυξη θα πρέπει να έχουμε πολύ εμφανή αποτελέσματα που μακάρι να τα έχουμε, αλλά ας κρατάμε μικρό καλάθι). Μέχρι τότε... ας μην πανηγυρίζουμε ότι ήρθε η ανάπτυξη του στατιστικού σφάλματος....

Μάμαλης Νάσος, Οικονομολόγος