O Σοσιαληστής Οικονομολόγος

Το οικονομικό νόημα της απεργίας

Με την μύτη μας να αναγνωρίζει το μεθυστικό άρωμα των.... σκουπιδιών που έχουν γεμίσει τους δρόμους, αποφάσισα να μιλήσω για την οικονομική έννοια της απεργίας και πως λειτουργεί.

Πάμε πρώτα στη θεωρία και μόνο, η οποία είναι πολύ, πάρα πολύ, απλή. Απλά δεν νοείται απεργία στην Οικονομική Θεωρία. Γιατί; Γιατί αφενός θεωρούμε ότι όλοι οι συντελεστές (δηλαδή και η εργασία) απασχολούνται πλήρως, αλλά κυρίως γιατί θεωρούμε ότι για να απασχολούνται, είναι ικανοποιημένοι με την κατάσταση, τις συνθήκες και τις αμοιβές τους. Και αν δεν είναι ικανοποιημένοι απλά αλλάζουν εργασία, εργοδότη ή κλάδο.  

Επειδή, όμως οι θεωρητικοί οικονομολόγοι καλά τα λένε, αλλά πρακτικά τα πράγματα είναι αλλιώς, πάμε να δούμε και λίγο στην πρακτική οικονομία τι σημαίνει μια απεργία.

Προειδοποιώ ότι σήμερα θα έχουμε και ένα μικρό κομμάτι πολιτικής. Όσο γίνεται πιο περιορισμένο βέβαια.

Απεργία είναι η μαζική αποχή από την εργασία, για άτομα με σχέσεις εξαρτημένης εργασίας (δηλαδή δεν νοείται να απεργεί ο ιδιοκτήτης μιας επιχείρησης.... ναι εντάξει είναι χαζό, αλλά πρέπει να το περιλαμβάνουμε στον ορισμό).

Στόχος της απεργίας είναι να ικανοποιηθούν κάποια αιτήματα των εργαζομένων.

Σε μια ιδιωτική επιχείρηση, η απώλεια εσόδων (και φυσικά τα τρέχοντα έξοδα που μπορεί να μην είναι μισθοί, αλλά σε όλες τις επιχειρήσεις υπάρχουν), θα αναγκάσει τον εργοδότη να έρθει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Τουλάχιστον εφόσον οι εργαζόμενοι μπορούν να αντέξουν χωρίς μισθό, περισσότερο από ότι ο εργοδότης χωρίς παραγωγή.

Στο δημόσιο τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα. Βλέπετε, στον ιδιωτικό τομέα, ο διαπραγματευτής και αυτός που επωμίζεται το κόστος, είναι το ίδιο πρόσωπο ή οργανισμός.

Στο δημόσιο όμως, ο διαπραγματευτής είναι η κυβέρνηση, ή έστω κάποιο κομμάτι της, ενώ το κόστος το επωμίζεται η κοινωνία, που ουσιαστικά χάνει για ένα διάστημα τις υπηρεσίες που προσφέρει το τμήμα ή τα τμήματα που απεργούν. Ειδικά όταν μιλάμε για δωρεάν παροχές.

Εδώ έχουμε ένα μικρό θέμα. Όταν ο διαπραγματευτής δεν επωμίζεται και το κόστος, έχει, προφανώς, μεγαλύτερη άνεση και σίγουρα αντοχή. Ναι μεν, μιλάμε για πολιτική, δέχεται βέλη και κατηγορίες και σίγουρα αφήνει αρνητικές εντυπώσεις στον κόσμο, αλλά όταν πρόκειται για χρονιά που δεν έχουμε εκλογές, όλα αυτά είναι.... μικρά πράγματα. Αυτό θα το κάνει πιο δύσκολο για τους απεργούς να πάρουν αυτό που θέλουν.

Τα συμπεράσματα αυτού; Μια απεργία στον ιδιωτικό τομέα, έχει σίγουρα νόημα και σημασία. Και ενδεχομένως να μπορεί να φέρει αποτελέσματα. Μη μου πείτε πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να γίνει πρακτικά, εγώ μιλάω με καθαρά οικονομικούς όρους.

Μια απεργία στον δημόσιο τομέα, μπορεί να φέρει αποτελέσματα σίγουρα κάποια στιγμή, αλλά με πολύ μεγαλύτερο κόστος (αφού το πληρώνει ένα ολόκληρο κοινωνικό σύνολο και όχι ένας ιδιώτης) και ενδεχομένως να χρειαστεί περισσότερο χρόνο.

Και θα μου πείτε, να της απαγορεύσουμε τις απεργίες, όπως κάνανε τον 18ο και 19^ο αιώνα σε πολλά κράτη; Όχι, δεν λέω αυτό, αυτό που λέω είναι ότι κάποια στιγμή πρέπει να καταλάβουμε ότι ο καιρός περνάει και πρέπει να βρούμε κάποιο τρόπο καλύτερο, τουλάχιστον για τον δημόσιο τομέα, να λύνουμε τις διαφορές μας. Άλλωστε, το να κρατείται όμηρος ένα Κοινωνικό Σύνολο για τα αιτήματα λίγων (σχετικά με το σύνολο πάντα) δημιουργεί και αρνητικές εντυπώσεις για τους απεργούς, μερικές φορές αδίκως. Και φυσικά είναι και οικονομικά παράλογο.

 Μάμαλης Νάσος, Οικονομολόγος