O Σοσιαληστής Οικονομολόγος

Τι κι αν το ευρώ δεν υπήρξε ποτέ;

Κάποιες σκέψεις για το που θα βρισκόταν η Ελλάδα, αν το ευρώ δεν υπήρχε ποτέ. Προφανώς οι επιπτώσεις θα είχαν διεθνή χαρακτήρα, αλλά εμείς θα εστιάσουμε κυρίως στα της χώρας μας.

Το 1981, μια μικρή και φτωχή χώρα έγινε μέλος σε μια ομάδα 9 αναπτυγμένων χωρών. Η ομάδα ονομαζόνταν Ενωμένη Ευρώπη ή αργότερα Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι 9 χώρες, βλέποντας την χαώδη διαφορά ανάμεσα στις οικονομίες τους και την αντίστοιχη της μικρής χώρας, άρχισαν να επιδοτούν με επταετή και πενταετή προγράμματα την οικονομία αυτής της χώρας. Για τους νέους, αυτή είναι απλοποιημένη η ιστορία των πακέτων Delors που πιθανόν να έχετε ακούσει. Αν ούτε τα έχετε ακούσει, είναι ο παππούς του ΕΣΠΑ.

Οι επιδοτήσεις αυτές, αν και είχαν ίσως στον ορίζοντα την νομισματική ένωση, κοντά 20 χρόνια αργότερα, θα δίνονταν και χωρίς το ευρώ. Κατά συνέπεια η πορεία της Ελληνικής οικονομίας θα ήταν περίπου ίδια, με μια βασική διαφορά. Δεν θα υπήρχε λόγος να παραποιηθούν (για να πω την ευγενική λέξη) οι οικονομικές καταστάσεις για να φανεί η χώρα ισχυρότερη από ότι ήταν.

Εύκολα προκύπτει η ερώτηση: Χωρίς το ευρώ, δηλαδή, δεν θα είχαμε κρίση;

Αρχικά να πούμε ότι η κρίση, η αρχική κρίση, η μαμά της δικής μας, ήταν παγκόσμιο φαινόμενο. Ήταν μια παγκόσμια κρίση στην αγορά χρηματοδότησης, η οποία προήλθε από την κατάρρευση ενός αμερικανικού κολοσσού στον τομέα. Κατά συνέπεια, η παγκόσμια κρίση δεν επηρεάζεται από την παρουσία του ευρώ. Στα δικά μας τώρα.

Η Ελλάδα είναι μια χώρα που παραδοσιακά δανείζεται γιατί έχει ελλειματικό προϋπολογισμό. Μέχρι περίπου το 2000, η χώρα είχε μικρό και διαχειρίσιμο έλλειμα. Τι άλλαξε; Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, έβαλαν ένα τεράστιο επενδυτικό βάρος στους ώμους της Οικονομίας μας. Δυστυχώς, οι επενδύσεις που έγιναν, αντί να φέρνουν έσοδα στο κράτος, σήμερα σαπίζουν και χρησιμοποιούνται ελάχιστα.

Οπότε αν δεν υπήρχε ευρώ και Ολυμπιακοί Αγώνες, τα πράγματα θα ήταν καλύτερα; Και ναι και όχι. Ναι, με την έννοια ότι η παγκόσμια κρίση θα μας επηρέαζε λιγότερο, κατά συνέπεια σήμερα δε θα είμασταν εδώ που είμαστε. Όχι, γιατί η Οικονομία μας εξακολουθεί να είναι ελλειματική, απλά λιγότερο. Και ενώ είναι γεγονός ότι η Οικονομία μας, κυρίως αν όχι μόνο στον ιδιωτικό τομέα, έχει κάνει σημαντικά βήματα, με αύξηση των εξαγωγών και της παραγωγικότητας, αυτό έγινε ακριβώς λόγω της κρίσης και της απώλειας της εσωτερικής αγοράς, το οποίο ανάγκασε πολλές επιχειρήσεις να ψάξουν τον εξωστρεφή τους χαρακτήρα.

Για να μην το παρακάνω σε λεπτομέρειες, ας πούμε συνοπτικά πέντε πράγματα:

Χωρίς το ευρώ και τους Ολυμπιακούς Αγώνες, θα ήμασταν ακόμα στην κατάσταση που είμασταν περίπου το 2000. Όχι ακμάζουσα οικονομία, αλλά σίγουρα όχι στην κατάντια τη σημερινή.

Οι μόνοι καθαρά εξωστρεφείς τομείς της οικονομίας μας, θα ήταν ο Τουρισμός και η Ναυτιλία.

Ο διογκωμένος και καθόλου παραγωγικός δημόσιος τομέας, όπως και το τραπεζικό σύστημα με τα υπερχρεωμένα ελληνικά νοικοκυριά θα εξακολουθούσαν να είναι πρόβλημα, απλά ένα πρόβλημα που είτε θα μπορούσαμε να το σπρώξουμε κάτω από το χαλάκι, είτε να το λύσουμε με έκδοση νέου χρήματος (εφόσον έχουμε δραχμή, ότι θέλουμε κόβουμε).

Είναι αδύνατον να γνωρίζουμε τι θα γινόταν με τις επιδοτήσεις από την Ε.Ε. Ένα μεγάλο μέρος αυτών είχε δοθεί ακριβώς λόγω της έλευσης του Ευρώ. Θεωρώ ότι ένα μέρος των επιδοτήσεων θα είχε και πάλι δοθεί, αλλά φυσικά δεν θα ήταν οι εισροές κεφαλαίων που έγιναν λόγω της ένταξής μας στην Νομισματική Ένωση.

Σε αυτό το εναλλακτικό σενάριο, στις 4 Μαΐου 2017, η Ελληνική Οικονομία θα ήταν σε μια αδιάφορη θέση, χωρίς μεγάλα προβλήματα, αλλά σίγουρα πολύ χαμηλότερα από το επίπεδο που είναι (ναι ακόμα και τώρα), με χαμηλότερες αμοιβές, αλλά και χαμηλότερο δείκτη τιμών. Αργά η γρήγορα θα ερχόταν μια κρίση χρηματοδότησης, που κανείς δε μπορεί να πει τί επιπτώσεις θα είχε, καθώς ούτε μηχανισμός στήριξης θα υπήρχε, ούτε όμως θα είχαμε και τη δυνατότητα να υποτιμούμε επ αόριστον το νόμισμά μας (κόβοντας νέο χρήμα συνέχεια), αφού αυτό θα προκαλούσε σημαντικό πληθωρισμό.

 

Ουσιαστικά το ευρώ και οι Ολυμπιακοί Αγώνες έφεραν την κρίση αυτή αρκετά πιο κοντά. Προσωπικά θεωρώ ότι αυτή η κρίση ήταν αναπόφευκτη. Ωστόσο αυτή τη στιγμή, όπου και το ευρώ έχουμε και οι Ολυμπιακοί έγιναν, το ερώτημα ευρώ ή δραχμή είναι πλέον πολύ διαφορετικό, αλλά κυρίως, θέμα πολιτικής επιλογής. Και στις δύ περιπτώσεις μπορούμε να ορθοποδήσουμε σαν οικονομία, εφόσον γίνουν οι κατάλληλες πολιτικής επιλογές. Αλλά αυτό είναι θέμα για άλλο άρθρο. 

Μάμαλης Νάσος, Οικονομολόγος